Naslov: Pelikan

Žanr: psihološka drama

Početak prikazivanja: 19. novembar 2022. godine

Trajanje filma: 87 minuta

Reditelj: Filip Heraković

Scenaristi: Filip Heraković, Nikolina Bogdanović

Glumci: Edi Ćelić, Marko Petrić, Lucija Barišić, Ivan Glowatzky, Tena Nemet Brankov, Stojan Matavulj, Tanja Smoje

Pelikan je debitantsko ostvarenje reditelja Filipa Herakovića iz 2022. godine. Glavnu ulogu tumači Edi Ćelić, a film je premijerno prikazan na Black Nights festivalu u Tallinnu, na kojem je film osvojio posebnu nagradu žirija za najbolju režiju. Nemoć profesionalnog sportiste da sagleda život iz drugog ugla nakon povrede koja može da mu okonča karijeru već je davno viđena priča na filmskom platu. Filmovi o depresiji glavnih likova smještenih u izolovane prostore na rehabilitaciji, davno je viđen narativ od holivudskih velikih, do onih evropskih, manjih filmskih ostvarenja. Ali šta je ono što ovaj film čini jedinstvenim?

Unutrašnja borba glavnog lika da stvori novi indetitet u mjestu u kojem ljudi uglavnom umiru predstavlja svojevrstan apsurd – glavni junak pokušava da izgradi novog sebe na mjestu gdje borave stari ljudi koji iz datog mjesta uglavnom ne izlaze živi. Film Pelikan prati junaka Josipa, fudbalskog golmana, koji usljed povrede koju je zadobio na skijanju, boravi u jednom institutu za rehabilitaciju. Suočen sa činjenicom da je njegova profesionalna karijera možda završena, Josip se, u očajničkom pokušaju da otkrije nekog novog sebe, pridružuje jednom seminaru promotera usisivača sa lažnom akreditacijom koju preuzima od jednog od učesnika koji nije došao. Film karakteriše spor razvoj radnje, dugi momenti posmatranja i razmišljanja glavnog lika bez ikakvog govora, a sa mnoštvom pozadinskih zvukova. Neki od tih trenutaka su oni kada gledaoci čuju ono što Josip sluša na svojim slušalicama dok se sunča kraj bazena ili dok pješači -  meditacijski govor opuštajućeg glasa koji za cilj ima potpunu relaksiraju čovjeka. Isti cilj imaju i zvukovi koji se čuju dok glavni lik roni u bazenu, odnosnodok se čuje šum vode. Pored osnovnog narativnog toka, reditelj u strukturu ubacuje i segmente skijaške nesreće koja takođe ima svoj razvoj. Može se zaključiti da je ovo film stanja sa slabim narativnim razvojom koji predstavlja borbu jednog čovjeka sa krizom indetiteta. 

Dok boravi na rehabilitaciji Josip odlučuje da odbaci sve ono što ga veže za prošlost. Dok se presvlači u svlačioni bazena, jedan stariji gospodin ga prepoznaje, međutim Josip mu stavlja do znanja da ga je pomiješao sa nekim. Svoju djevojku, koja dolazi da ga posjeti, namjerno odbija od sebe, dajući joj do znanja da je ostavlja. Prilikom posjete prijatelja, koji je ujedno i njegov timski kolega, svojim ponašanjem jasno pokazuje da on više nije ista osoba, onaj Kondor, kako mu je bio nadimak na terenu. Iz telefonskog razgovora sa njegovim menadžerom saznaje se da osiguravajuća kuća vjerovatno neće pokriti troškove Josipove povrede na skijanju, jer su ga spasioci navodno pronašli na mjestu daleko od označene skijaške staze. U tom trenutnu se prvi put otvara pitanje da li je Josip i prije svoje povrede doživio svojevrsnu krizu indetiteta, i da li se odlučio na samoubistvo?

Kroz taj put traganja za indetitetom, Josip se trudi da pronađe zadovoljstvo u malim stvarima. Tako limenka Koka Kole za njega predstavlja potpuno trenutno zadovoljstvo, zbog koje je spreman otići i daleko od hotela da bi je kupio, a jedan od rijetkih momenata zadovoljstva mu je kada ga sobarica ponudi istom. Tračak zadovoljstva pronalazi i u intimnom odnosu sa jednom djevojkom koja takođe boravi u rehabilitacionom centru. Konačni osjećaj dolazi pored bazena, u trenutku kada, sjedeći na ivici bazena, Josip ubacuje ruku u vodu i doživljava moment potpunog zadovoljstva, odnosno potpunu kontrolu nad sobom. Sklanjajući ruku iz vode vraća se u realnost ali uz pozadinski glas pelikana da se zaključiti da je Josip pronašao potpuno zadovoljstvo u datoj situaciji. Sva ona zadovoljstva koja ljudi iz njegovog dotadašnjeg života posjeduju, skupocjeni automobil, Soni Plejstejšn sa Smart televizorom koji mu prijatelj donosi u sobu, dobra slika za društvene mreže, Josip posmatra sa potpunom ravnodušnošću. Josip je lik koji živi svoju svakodnevnicu potpuno prazan iznutra. Jedna od scena koja to možda i najbolje oslikava jeste kada sobarica ulazi u njegovu sobu sigurna da on nije u njoj. Nakon određenog momenta uočava ga kako leži u krevetu prekriven jorganom duž cijelog tijela. Zatečena prizorom, ona mu objašnjava da je pomislila da je umro u krevetu jer rehabilitacioni centar je mjesto na kom često ljudi umiru – umiru fizički, dok je Josip umro duhovno. Motiv ribica koje jedu mrtvu kožu takođe se može povezati sa umiranjem jednog idetiteta. Josip, kada ubacuje ruku u akvarijum koji je pun izgladnjelih ribica koje jedu mrtvu ljudsku kožu, prvi put u filmu osjeća život oko sebe. Proces njegovog nestanka se završava sa scenom u kojoj Josip pluta u bazenu prepunom ribica, što ukazuje na to da je on spreman da se u potpunosti odrekne starog sebe. 

Krađom indetiteta jednog od učesnika seminara promotera usisivača, Josip u ulozi Branimira pokušava da otkrije novog sebe. Uživljavajući se u ulogu novog čovjeka, upoznaje se sa svojim kolegama te im predstavlja neku potpuno novu osobu učestvujući u vježbama upoznavanja. Sebe gradi na potpuno nov način koji uključuje i preskakanje terapeutskih vježbi koje su ključne za njegov oporavak. Međutim, nakon vrlo kratkog vremena, a u nemoći da pronađe svoj, Josip u ulozi Branimira krade još jedan indetitet učesnika seminara. Ovoga puta u razgovoru sa recepcionerkom hotela, predstavlja svoj život kao život lovca koji pronalazi životno zadovoljsvo u lovu divljači. U toku filma saznaje seda je Josipov nadimak u fudbalskom svijetu bio Kondor, ptica lešinar sa velikim rasponom krila, poput onog koji je on imao ispred gola. U razgovor sa svojim prijateljem, Josip mu govori da je i pelikan ptica koja ima veliki raspon krila. Film završava scenom sna, gdje Josip, budeći se u nekoj novoj hotelskoj sobi,  na svojevrsan način i sam postaje Pelikan. A pelikan je ptica koja je, i pored svoje veličine, hitra na kopunu, brz plivač i najveća ptica koja leti, predstavljajući možda i skrivenu želju glavnog lika kakav želi i on da bude.